Séc măng là các vòng đàn hồi bằng thép hợp kim mạ crom hoặc niken được lắp vào các rãnh trên piston. Có hai loại Séc măng là Séc măng khí và Séc măng dầu.
Trong quá trình động cơ làm việc nó làm nhiệm vụ sau:
- Bao kín buồng đốt không cho khí thể lọt xuống cacte để khỏi ảnh hưởng đến công suất và dầu bôi trơn khỏi bị phá hủy.- Là chi tiết trung gian để truyền nhiệt từ piston ra thành xi lanh rồi ra nước hoặc không khí làm mát cho động cơ.
- Đưa dầu nhờn cho thành xi lanh (séc măng khí) và gạt dầu về (xéc măng dầu) không cho dầu xục lên buồng đốt của động cơ
Điều kiện làm việc của séc măng: séc măng làm việc trong điều kiện khắc nghiệt
- Chịu nhiệt độ cao
- Áp suất va đập lớn
- Ma sát mài mòn nhiều
- Chịu ăn mòn hóa học của khí cháy và dầu nhờn
Do điều kiện làm việc của séc măng nên séc măng cần phải có các yêu cầu sau:
- Vật liệu chế tạo phải có hệ số ma sát nhỏ và hệ số giãn nở vì nhiệt nhỏ.
- Phải có độ cứng thích hợp để chịu mài mòn tốt trong điều kiện ma sát giới hạn.
- Phải có sức bền,tính đàn hồi cao và ổn định trong điều kiện nhiệt độ cao.
Do điều kiện làm việc nên người ta dùng các vật liệu sau để chế tạo séc măng:
- Thép xám péclit
- Thép hợp kim: niken_molíp đen, von fram, titan… với hàm lượng nhỏ nên nâng cao độ bền cơ học và dộ bền ,độ dẻo.
Để sec măng đỡ bị mài mòn người ta thường mạ một lớp crôm xốp trên bề mặt làm viêc của séc măng chiều dày (0.1đến 0,2 mm). Vì lớp mạ này tăng cường độ cứng bề mặt, chống mòn tốt, giảm hệ số ma sát.
Ngoài ra người ta còn mạ thiếc mỏng, chiều dày lớp mạ từ (0,005 đến 0,01)mm.
Các dạng hư hỏng séc măng:
Hư hỏng thường gặp ở séc măng là: cháy, rỗ, bó kẹt trong rãnh đặt séc măng.
Khi séc măng bị mòn nhiều khí sẽ lọt từ trên xuống,còn dầu không được vét sạch, màu khí xả xanh đậm.
Kiểm tra séc măng:
Dùng thước để kiểm tra khe hở bên giữa séc măng và rãnh séc măng.
Khe hở lưng kiểm tra bằng ánh sáng đèn.
Khe hở miệng thì đo bằng thước lá.
Cách lắp séc măng:
Nên dùng kìm chuyên dụng
Đặt miệng xéc măng liền nhau lệch nhau 180o
Đặt đúng chiều vào đúng xéc măng.
Bảo dưỡng séc măng
- Phải lắp đúng chiều séc măng nếu lắp ngược có thể tăng sự tiêu thụ dầu bôi trơn.
- Hãy đẩy séc măng khí từ bộ séc măng mới xuống điểm chết dưới, sau đó đo khoảng hở miệng séc măng .
- Một số séc măng có thể dũa bớt đi để đạt khe hở cần thiết.
- Nếu khe hở trong phạm vi cho phép (0,25-0,5mm), kiểm tra độ ăn khớp của từng séc măng khí trong rãnh piston tương ứng
- Hãy lăn séc măng trong rãnh, nếu cảm thấy chặt tay, bạn cần làm sạch rãnh séc măng. Nếu cảm thấy quá lỏng thì cần kiểm tra khoảng hở giữa séc măng và rãnh. Khoảng hở cho phép tối thiểu là 0,025mm và không vượt quá 0,1 mm đối với hầu hết các động cơ.
- Để lắp séc măng dầu trên piston bạn hãy lắp vòng thép xoắn vào vị trí sau đó lắp séc măng khí bằng công cụ chuyên dùng.
Không nên xoắn séc măng khí do séc măng tương đối giòn dễ gãy hoặc co thể bị cong kẹt trong rãnh piston.
- Có thể định vị séc măng sao cho khe hở phù hợp với yêu cầu của nhà sản xuất, nói chung các khe hở séc măng không thẳng hàng.
Lựa chọn séc măng mới.
- Việc lựa chọn séc măng mới tùy thuộc vào thành xilanh và chế độ gia công lại thành xi lanh .
- Nếu thành xilanh chỉ mòn không đáng kể thì thì chỉ cần dùng các séc măng tiêu chuẩn phù hợp với độ mòn, độ côn, độ lệch cho phép của xilanh
- Nếu xilanh được gia công lại với đường kính lớn hơn thì đường kính đó sẽ xác định kích cỡ séc măng cần sử dụng.
- Nếu độ côn trong khoảng (0,13-0,23mm) bộ séc măng tiêu chuẩn mới có thể đáp ứng được yêu cầu, nếu độ côn vượt quá khoảng cho phép cần phải gia công lại xilanh và chọn séc măng tương ứng với đương kính xilanh sau khi gia công.